Bułat Okudżawa był żołnierzem, nauczycielem języka rosyjskiego i redaktorem. Pisał poezję i prozę, scenariusze filmowe i książki dla dzieci. Co ciekawe, artysta za najszczęśliwszy dzień w życiu uważał ten, w którym skomponował swoją pierwszą zwrotkę.
Bułat Okudżawa urodził się w Moskwie w 1924 roku. Rodzina często się przeprowadzała, ale większość dzieciństwa spędził w centrum stolicy, na Arbacie. Zawsze podążał za ojcem, który szybko robił karierę w partii. Shalva Stepanovich zajmował ważne stanowiska, dopóki kłótnia z Berią i fałszywe oskarżenia nie zmieniły jego życia.
“Mały dziedziniec Arbatu” na zawsze stanie się odrębnym tematem w jego poezji. Badacze twórczości poety obliczyli, że o rodzinnym domu Okudżawa wspomina w 36 wierszach. Wiele z tych utworów stało się później piosenkami.
W 1937 roku ojciec Bułata został zastrzelony po fałszywym donosie, a jego matkę wysłano wkrótce do obozu w Karagandzie jako żonę zdrajcy ojczyzny. Sam zamieszkał z krewnymi w Tbilisi, gdzie chodził do szkoły, pracował w fabryce i pisał wiersze.
W 1942 roku Okudżawa uczęszczający do dziewiątej klasy, szturmował przez sześć miesięcy placówkę werbunkową, zanim został wysłany na front. W czasie wojny napisał swoją pierwszą piosenkę. W swoich wspomnieniach nazywał siebie i swoich rówieśników “bardzo zabawnymi żołnierzami”. O nich – uczniom, którzy poszli na wojnę – opowiada autobiograficzna opowieść “Bądź zdrowy, uczniu”. Okudżawa napisał ją w 1961 roku. Brał udział w wielu zaciętych walkach. W 1943 roku został ranny pod Mozdokiem.
Po wojnie Bułat Okudżawa ukończył szkołę średnią, a następnie Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Tbilisi. Pracował jako nauczyciel języka rosyjskiego i literatury w regionie Kaługi, a swoje wiersze publikował w lokalnej gazecie “Na wszystkie święta i pory roku”. Po rehabilitacji rodziców młody poeta mógł wrócić do Moskwy, do mieszkania na Arbacie. Znalazł pracę jako redaktor w wydawnictwie Molodaya Gvardiya. Ponadto kierował działem poezji w Literaturnej Gazecie.
Początki jego kariery literackiej sięgają 1954 roku. Bułat Okudżawa brał udział w spotkaniu popularnych pisarzy N. Panczenki i W. Koblikowa z czytelnikami, a po zakończeniu imprezy odważył się i wręczył im swoje wiersze. Spodobały im się, dlatego wkrótce poeta zaczął udzielać się we wspomnianych wcześniej gazetach.
Wiersze Bułata Okudżawy były regularnie publikowane, zarówno w gazetach, jak i w oddzielnych zbiorach. W 1962 roku został członkiem Związku Pisarzy ZSRR. Niektóre prace z tego okresu Okudżawa pisze na podstawie materiałów historycznych. W jego twórczości możemy też znaleźć utwory dla dzieci i młodzieży. Ponadto tłumaczył na rosyjski z arabskiego, szwedzkiego i fińskiego, głównie poezję.
Repertuar Bułata Okudżawy obejmuje ponad 200 piosenek. Sam pisał słowa i muzykę. Uważał, że teksty jego kompozycji są ważniejsze niż muzyka. Nikt nie zapowiadał pierwszych nieoficjalnych występów Okudżawy, ale widzów zawsze było dużo. Na koncertach nagrywali jego piosenki, a później przekazywali znajomym. Do czasu wydania oficjalnych nagrań cały kraj znał już twórczość Bułata.
Pierwszy oficjalny koncert odbył się w 1961 roku w Charkowie. Warto przypomnieć, że Okudżawa występował nie tylko w Rosji, lecz także w pozostałej części Europy, USA i Kanadzie. W ponad 80 rosyjskich filmach można usłyszeć jego piosenki. Kiedy reżyser Andrei Smirnov poprosił go o napisanie piosenki, poeta początkowo odmówił. Dopiero po obejrzeniu filmu zgodził się skomponować do niego tekst i muzykę. Wspierał go Alfred Schnittke, który był współtwórcą muzyki. Co ciekawe, Schnittke zaaranżował piosenkę, która stała się później popularnym marszem. Można ją było usłyszeć na paradach wojskowych.
Ostatnie lata Bułat Okudżawa spędził w Paryżu. Ostatni koncert zagrał 25 czerwca 1995 roku w siedzibie UNESCO. Zmarł 12 czerwca 1997 roku we Francji. W tym samym roku dekretem Prezydenta Rosji, została zatwierdzona Nagroda Bułata Okudżawy, przyznawana poetom i piosenkarzom. Pięć lat później na Arbacie odsłonięto pomnik “śpiewającego poety”.
Zdjęcie główne artykułu: fot. Mikhail Tereshchenko (Contributor) / TASS / Getty Images