Happening i performance. Czym są i co dobrego mogą zdziałać?

Potrzebujesz ok. 3 min. aby przeczytać ten wpis

Współczesna sztuka coraz częściej odchodzi od sztywnych klasyfikacji i wyznaczania granic między stylami, gatunkami i kierunkami. Dlatego też czasem trudno odróżnić performance od happeningu.

Obie formy działalności artystycznej są przykładami sztuki żywej lub inaczej sztuki akcji, która w centrum stawia osobę artysty, a nierzadko w sam proces twórczy angażuje również widza. Najczęściej są to działania wizualno-performatywne, które szokują, budzą kontrowersje i zmuszają do myślenia.

Happening – interakcja i improwizacja

Happening jako kierunek pojawił się w latach 1950–1960. Charakteryzuje się nieliniowością narracji i aktywnym uczestnictwem publiczności. Autor-reżyser może opracować kluczowe elementy, jednak nie panuje nad całym procesem. Happening polega w dużej mierze na improwizacji wszystkich uczestników, do których należą także widzowie. Każdy ma prawo do wyrażenia siebie w czasie trwania przedstawienia. W ten sposób happening zamienia codzienność w sztukę i zaciera między nimi granice.

Przykłady:

  • uliczne happeningi „Pomarańczowej Alternatywy”, podczas których uczestnicy przebierali się za krasnoludki lub nosili charakterystyczne pomarańczowe czapki. Celem akcji było wyrażenie sprzeciwu wobec ówczesnej władzy;
  • w 1961 r. Piero Manzoni podzielił własne odchody na porcje po 30 gramów, rozłożył w 90 puszkach i zapieczętował. Puszki ponumerował, a na każdej nakleił napis w czterech językach „Gówno artysty”. Tak przygotowane „dzieło” było wystawiane w galeriach, a później także sprzedawane. Do dziś zawartość puszek jest owiana tajemnicą.

Performance – artysta jako twórca i narzędzie

Performance to widowisko, które odbywa się najczęściej zgodnie z wcześniej zaplanowanym scenariuszem. Ważniejsza jest twórcza realizacja pozycji artysty, a czasami jego bezpośrednia interakcja z widzami. Dla performance’u ogromne znaczenie mają 4 elementy definiujące: miejsce i czas wykonania, sam artysta i relacja z widzem. Ta forma bliska jest sztuce teatralnej, ale tutaj artysta wybiera najbardziej nieoczekiwane miejsca na swoją scenę, a publiczność nierzadko bierze udział w samym przedstawieniu.

Performance to oryginalny i często bardzo prowokujący sposób wpływania na odbiorców. To mieszanka różnorodnych stylów i gatunków, w których występują elementy tańca, malarstwa i gry aktorskiej. Podczas gdy widzowie często postrzegają przedstawienie jako program rozrywkowy, w rzeczywistości ma ono głębokie znaczenie i bardzo często opiera się na indywidualnych przeżyciach twórcy.

Przykłady:

  • „Rytm 0” – artystka Marina Abramovic rozłożyła przed sobą 72 przedmioty (m.in. kwiaty, szminkę, nóż i broń) i pozwoliła widzom wybrać jeden z nich do interakcji z nią. Sześciogodzinny występ zakończył się, gdy jeden z uczestników próbował zastrzelić artystkę;
  • „Shoot” – w 1971 roku artysta Chris Burden pozwolił postrzelić się w ramię, nawiązując w ten sposób do przemocy wojny w Wietnamie.

Happeningi i performance – jakie mają znaczenie?

Takie formy działalności artystycznej mogą zadziwiać, szokować, budzić zgorszenie, dyskomfort, a także lęk. Artyści, łamiąc kolejne granice i własne limity, zmuszają widzów do aktywnego uczestnictwa w akcie twórczym. Zwracają też uwagę na palące i aktualne problemy społeczne, wyrażają sprzeciw wobec panujących reżimów i niesprawiedliwości, mówią o okrucieństwie wojny i człowieka, szukają sensu życia. Bez względu na ich styl lub charakter bez wątpienia zmuszają nas do myślenia i kwestionowania tego, co znamy. Tego typu działania rozgrzewają dyskusje na tematy pozostające w sferze tabu.

Przeczytaj też: https://adverther.pl/niezla-sztuka/szkola-baletowa-nauka-czy-sztuka-przetrwania/

Zdjęcie główne: Anna Shvets/pexels.com

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*